Jezioro Paprocańskie


Jezioro Paprocańskie, znane także jako Jezioro Paprocany oraz pod swoją niemiecką nazwą Paprotzaner See, to interesujący zbiornik wodny, który znajduje się w południowo-zachodniej części Tychów. Jest to sztucznie stworzony zbiornik, którego historia sięga roku 1796, kiedy to powstał dla potrzeb Huty Paprockiej.

W początkowym okresie swojego istnienia, Jezioro Paprocańskie odgrywało istotną rolę w funkcjonowaniu huty, służąc do chłodzenia obudowy, a także napędzania dmuchaw i młota. Z czasem jednak, zbiornik przeszedł znaczące przemiany.

W latach 1986–1992 przeprowadzono kompleksowe zabiegi rekultywacyjne, które obejmowały całkowite osuszenie zbiornika, usunięcie namułu oraz obniżenie gruntu dennego o 0,5 metra na powierzchni wynoszącej 110 ha. Dzięki tym działaniom, Jezioro Paprocańskie obecnie spełnia funkcję rekreacyjną oraz retencyjną, a także stanowi ważną osłonę przeciwpowodziową dla południowo-wschodnich dzielnic miasta.

Hydrologia

Jezioro Paprocańskie charakteryzuje się powierzchnią sięgającą 132 ha, a jego średnia głębokość oscyluje pomiędzy 150 a 190 cm. Obszar ten jest otoczony malowniczymi lasami, wchodzącymi w skład leśnego pasa ochronnego GOP. Do zbiornika wodnego wpływają wody z rzeki Stara Gostynka oraz niewielkie cieki leśne, które spływają od strony południowej. Powierzchnia zlewni, która zasila jezioro, wynosi 20,4 km².

Jeżeli chodzi o ukształtowanie terenu, w pobliżu brzegów występują obszary o małej różnorodności topograficznej. W części cofkowej można znaleźć tereny bagniste, które pełnią ważną rolę jako schronienie dla różnych gatunków ptactwa wodnego. Jezioro to pełni również funkcję akwenu rekreacyjnego o I klasie czystości. Dzięki odpowiedniej zaporze, obszar ten jest chroniony przed ewentualnym zalaniem doliny Gostynki, a wody spuszczane z jeziora z powodzeniem przyczyniają się do minimalizowania zanieczyszczenia rzeki.

Pojemność Jeziora Paprocańskiego wynosi 1,65 mln m³, natomiast całkowita rezerwa powodziowa osiąga 2,45 mln m³. Lustro wody w tym zbiorniku znajduje się na wysokości 242,0 m, natomiast jego maksymalna głębokość nie przekracza 2,50 m; wyłącznie w starym korycie Gostynki można natrafić na głębsze obszary, dochodzące do około 3,5 m. Zrzut wody przez kanał odpływowy waha się w granicach 0,12–8,50 m³/s.

Jeśli chodzi o wymiary, długość Jeziora Paprocańskiego wynosi około 2 km, a najszerszy punkt osiąga około 0,5 km. Obszar ten wyróżnia się słabo rozwiniętą linią brzegową, ale za to może poszczycić się bardzo bogatą szatą roślinną. W 1992 roku brzegi jeziora zostały zabezpieczone narzutem kamiennym oraz włókniną przymocowaną do dna, a na koniec obsiano je trawą, co znacząco ograniczyło ekspansję trzcin oraz oczeretów wzdłuż brzegów.

Fauna i flora

W jeziorze Paprocańskim można napotkać różnorodne gatunki ryb, które tworzą zróżnicowany ekosystem. Szczególnie wyróżniają się takie ryby jak: okonie, szczupaki, węgorze, karasie, płocie, liny oraz karpie. Zbiornik ten zaliczany jest do typu szczupakowo-linowego, z którego największym przedstawicielem jest leszcz. Oprócz niego w wodach jeziora można spotkać również liczne sumy, dorodne jazie, bolenie, a także sporadyczne amury.

Woda jeziora kryje w sobie również wiele gatunków małży, w tym skójkę malarską, szczeżuję pospolitą oraz gałeczkę rogową. Do tego królestwa mięczaków zaliczają się także różne rodzaje ślimaków, m.in. zatoczek pospolity. Ich obecność pełni istotną rolę w oczyszczaniu zbiornika z metali ciężkich i fosforu. Dodatkowo, poprzez proces filtracji, znacznie przyczyniają się do poprawy przejrzystości wody, która w ostatnich latach została zaburzona przez dużą ilość manganu.

W okolicy jeziora, zwłaszcza w rejonie pozostałości po Puszczy Pszczyńskiej, można spotkać ptaki objęte ochroną. Do najczęściej występujących należy czapla siwa, mewa śmieszka, łabędź niemy oraz liczne gatunki kaczek. Na terenie jeziora oraz w jego sąsiedztwie żyje również wiele rzadkich zwierząt, takich jak: rybitwa czarna, rybołów, ślepowrony oraz kureczka zielonka.

Oprócz bogactwa fauny, w zbiorniku oraz w jego okolicach występują także cenne rośliny wodne. Możemy tu zobaczyć unikalne gatunki, takie jak grzybienie białe, salwinię pływającą oraz kotewkę orzech wodny, które są objęte ochroną w Polsce. W zbiorniku rośnie także grążel żółty, stanowiący istotny element lokalnej flory.

Turystyka i rekreacja

W biegnącej w północno-wschodniej części jeziora Paprocańskiego znajduje się ośrodek wypoczynkowy MOSiR, który zachęca do aktywnego spędzania czasu. Na jego terenie można znaleźć strzeżoną plażę oraz różnorodne obiekty sportowe, do których zalicza się boiska do siatkówki, piłki nożnej i koszykówki, a także asfaltowy kort do tenisa ziemnego. W ośrodku dostępna jest wypożyczalnia sprzętu sportowego i rekreacyjnego, przystań wodna, pole campingowe oraz wypożyczalnia sprzętu do pływania, co sprawia, że każdy znajdzie tu coś dla siebie.

Ośrodek czynny jest od wczesnych godzin porannych do wieczora. Co istotne, wstęp do ośrodka jest bezpłatny, a w okresie letnim nad bezpieczeństwem osób wypoczywających czuwają ratownicy oraz policja z pobliskiego posterunku.

Jezioro Paprocańskie cieszy się ogromną popularnością wśród mieszkańców Tychów. Niestety, od lipca 2006 roku obowiązuje zakaz kąpieli w jeziorze z powodu występowania toksycznych sinic, co przekłada się na roczne powtarzanie tej samej sytuacji.

Warto również wspomnieć, że w latach 1999–2008 w bliskim sąsiedztwie jeziora odbywał się znany festiwal muzyczny – Tyski Festiwal Muzyczny im. Ryśka Riedla „Ku Przestrodze”. Obecnie trwa także festiwal „Port Pieśni Pracy”, który jest poświęcony piosence szantowej.

Ze względu na urodzajność w wodach jeziora, wiele osób jest zainteresowanych wędkarstwem. Co roku odbywają się tu liczne imprezy sportowe organizowane przez Koło PZW Tychy, w tym konkursy karpiowe jak „Karpiowy Puchar Polski”, „Nocne zawody gruntowe” oraz „Zawody Spławikowe Koła PZW Tychy”. Celem tych wydarzeń jest wyłonienie „Najlepszego Łowcy Karpi” oraz „Największego Karpia” na jeziorze Paprocany.

Nad południowo-zachodnim brzegiem jeziora zwraca uwagę zabytkowy pałac myśliwski w Promnicach, zbudowany w 1861 roku. Jego architektura nawiązuje do angielskiego stylu neogotyckiego, wzbogaconego o elementy charakterystyczne dla niemieckiej wersji tego stylu.

Przypisy

  1. Mariusz Rzętała, Robert Machowski: Zlewnia Gostyni. [dostęp 24.01.2022 r.]
  2. Karl Wiesner: Dichtungen, 1905 r.
  3. Rekreacja: Jezioro Paprocańskie, portal www.etychy.org, data dostępu 10.09.2009 r.
  4. IX Tyski Festiwal Muzyczny im. Ryśka Riedla, portal www.etychy.org, data dostępu 10.09.2009 r.
  5. Port Pieśni Pracy – NIVEA Błękitne Żagle, portal www.etychy.org, data dostępu 10.09.2009 r.
  6. Kalendarz zawodów wędkarskich 2009, Konkursy Karpiowe, portal www.pzw.tychy.pl, data dostępu 10.09.2009 r.
  7. Fauna i flora Górnego Śląska, www.ekologia-info.eu Iga Lewin, Uniwersytet Śląski, data dostępu 09.09.2009 r.
  8. Zbiornik Paprocany: Charakterystyka, portal www.pzw.tychy.pl, data 12.09.2009 r.
  9. Stanice: Paprocany: Opis łowiska I, portal pzw.com.pl, data dostępu 11.09.2009 r.

Oceń: Jezioro Paprocańskie

Średnia ocena:5 Liczba ocen:13