Parafia Ewangelicko-Augsburska w Tychach

---

Historia

Historia luterańskiej parafii w Tychach sięga 1568 roku, kiedy to pan na Pszczynie, Karol Promnitz, przyjął Reformację. Wkrótce potomni przyjęli jego decyzję, co doprowadziło do organizacji parafii w Tychach przy kościele pw. Marii Magdaleny. Stary kościół, niestety, uległ zniszczeniu w pierwszej połowie XVII wieku, a na jego miejscu wzniesiono nową świątynię luterańską. Jednak dalszy rozwój luteranizmu został zablokowany przez kontrreformację i na mocy edyktu restytucyjnego z 1629 roku ewangelicyzm na Śląsku został znacznie osłabiony.

W wyniku tego, pierwsi wyznawcy gromadzili się na nabożeństwach w kaplicy zamkowej w Pszczynie, a później potajemnie w okolicznych lasach lub w Beskidzie Śląskim. Dopiero po 1709 roku ewangelicy otrzymali możliwość uczestniczenia w nabożeństwach w nowo powstałym kościele łaski w Cieszynie. Znaczące zmiany nastąpiły po podziale Śląska między Austrię a Prusy w 1742 roku, co dało ewangelikom wolność religijną. Mogli oni budować własne kościoły i organizować życie duchowe.

Początkowo tyscy ewangelicy udawali się do kościoła w Pszczynie, a od 1742 roku do Mikołowa. Związki z parafią w Mikołowie umocniły się po poświęceniu kościoła św. Jana w Mikołowie. W 1888 roku założono również szkołę ewangelicką, która przyjęła 12 dzieci mówiących po polsku, 2 dwujęzycznych oraz 8 dzieci niemieckojęzycznych. W 1902 roku, książę pszczyński Jan Henryk XI postanowił zbudować kościółek dla ewangelickich mieszkańców Tychów na terenie browaru przy ulicy Bielskiej, z miejscami dla 200 wiernych. Kościół został poświęcony 28 września 1902 roku przez superintendenta pszczyńskiego, ks. dr Wilhelma Koellinga.

Duchowni z Mikołowa sprawowali opiekę duszpasterską w Tychach, a nabożeństwa odbywały się w języku polskim i niemieckim. W 1910 roku otwarto nową szkołę ewangelicką, a w 1924 roku na terenie Tychów mieszkało 200 ewangelików. Niestety, II wojna światowa stanęła na drodze dalszemu rozwojowi luteranizmu w regionie. Wielu duchownych oraz wiernych Kościoła ewangelickiego w Polsce trafiło do obozów hitlerowskich, w tym ks. bp dr Juliusz Bursche, który zginął w Sachsenhausen. By uczcić jego pamięć, ulicę, przy której znajduje się kościół ewangelicki w Tychach, nazwano biskupa Juliusza Burschego.

Po zakończeniu wojny kościół w browarze w Tychach przypłacono stratą. Ostatnie nabożeństwo odbyło się tam w grudniu 1946 roku. Po zakończeniu tej liturgii, z powodu decyzji dyrekcji browaru, świątynia została zamknięta, a wnętrze przekształcono na warsztat mechaniczny oraz piwiarnię. Pomimo usilnych starań o zwrot kościoła lub pozyskanie zastępczego lokalu, władze państwowe były nieugięte. Tyscy ewangelicy zmuszeni byli dojeżdżać na nabożeństwa do pobliskich miejscowości, takich jak Mikołów, Pszczyna czy Katowice, a lekcje religii odbywały się w prywatnych domach.

W 1982 roku, zgromadzenie parafialne w Mikołowie zainicjowało działania na rzecz utworzenia stacji kaznodziejskiej w Tychach i budowy kościoła. Po ośmiu latach prac, kościół apostołów Piotra i Pawła w Tychach, jeszcze w fazie budowy, został poświęcony 25 września 1995 roku przez ks. bp. Jana Szarka. 1 listopada 1996 roku nowa parafia ewangelicko-augsburska została erygowana przez Konsystorz Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP, obejmując Tychy i Kobiór. Jej pierwszym proboszczem był ks. radca Jan Gross, wcześniej proboszcz w Mikołowie. W 2004 roku administrację przejął ks. Kornel Undas. Na koniec 2017 roku, parafia liczyła już 367 wiernych.

Osobny artykuł: Kościół Apostołów Piotra i Pawła w Tychach.

Działalność parafii

Nabożeństwa w kościele pod wezwaniem św. Piotra i Pawła, zlokalizowanym w Tychach przy ulicy ks. bpa Juliusza Burschego 20 (Osiedle „B”), odbywają się w każdy niedzielę oraz w dni świąteczne o godzinie 10:30. Nabożeństwa tygodniowe, które mają charakter adwentowy oraz pasyjny, zaplanowane są w czwartki o godzinie 17:15.

W ramach działalności parafii organizowane są dodatkowo różnorodne aktywności, w tym:

• lekcje nauczania kościelnego dla dzieci oraz młodzieży,
• próby chóru kościelnego,
• biblijne spotkania dla kobiet,
• działalność Poradnictwa Rodzinnego, które jest częścią Centrum Misji i Ewangelizacji w Dzięgielowie.

Proboszczowie parafii

Parafia w Tychach odgrywa ważną rolę w historii lokalnych społeczności. Jej proboszczowie w ciągu lat wnieśli wiele do jej rozwoju i duchowości. Oto lista duchownych, którzy pełnili posługę w parafii:

• ks. Zygmunt Gliński 1577–1594,
• ks. Stanisław Pratalanus [Łącki] 1595–1600,
• ks. Grzegorz Andricus [Jędrzejczyk] 1601–1614,
• ks. Grzegorz Divitis [Widera] 1614–1629.

Warto również wspomnieć o filiale parafii w Mikołowie oraz o jej administratorach, którzy pozostawili po sobie znaczący ślad:

• ks. Fryderyk August Zernecke 1854–1865,
• ks. Wilhelm Lemon 1865–1906,
• ks. Reinhold Tondock 1907–1932,
• ks. Gustaw Adolf Leder 1932–1937,
• ks. Gustaw Broda 1937–1939,
• ks. Herbert Fryderyk Rutz 1939–1945,
• ks. Jan Karpecki 1945–1978,
• ks. Jan Gross 1978–2004.

Powroty do Tychów pokazują, jak zmieniała się struktura parafialna. Następujący administratorzy również zasługują na wzmiankę:

• ks. Jan Gross 1983–2004,
• ks. Kornel Undas 2004–2012,
• ks. Marcin Konieczny od 2012.

---

Oceń: Parafia Ewangelicko-Augsburska w Tychach

---