Anna Orłowska

---

Życiorys

Anna Orłowska, przed wybuchem II wojny światowej, miała zaszczyt być członkinią Związku Harcerstwa Polskiego, co świadczy o jej aktywności społecznej. Razem z mężem, Zdzisławem Markiem, który był porucznikiem Wojska Polskiego, mieszkała w Modlinie. W wyniku tragicznych wydarzeń wojennych Anna zdecydowała się na wyjazd do swojej siostry Gertrudy Górowicz, chwytając się możliwości ucieczki dla siebie i jej kilku miesięcznej córki Grażyny. Ich nowe miejsce zamieszkania znajdowało się w Borszczowie, w województwie tarnopolskim.

Latem 1941 roku, kiedy Borszczów znalazł się pod okupacją niemiecką, Anna, dzięki swoim umiejętnościom językowym, podjęła pracę jako sekretarka niemieckiego administratora lokalnych majątków, co umożliwiło jej stosunkowo swobodne poruszanie się po terenie. Ta sytuacja pozwoliła jej nie tylko na zdobywanie informacji, ale także na działalność na rzecz Żydów.

Pod koniec 1941 roku, Anna oraz Gertruda nawiązały kontakt z siostrami Bellą i Lolą (Lea) Hessing. Bella, jako utalentowana krawcowa, szyła ubrania dla Orłowskiej oraz innych sąsiadów. Mąż Belli, Eli Hessing, został zmobilizowany do wojska i zaginął, a ich matka, Blima Mandel, zginęła podczas okupacji. Siostry Hessing przetrwały w domu Anny, ukrywając się na strychu oraz w komórce, ukrytej pod szafą. Pomimo braku jakiegokolwiek majątku, siostry otrzymały pomoc od Orłowskiej i Górowicz, którzy podejmowali ogromne ryzyko w obawie o swoje życie i los rodziny.

Anna i Gertruda nie ograniczały się jednak jedynie do pomocy siostrom Hessing. W domowych kryjówkach ukrywały również innych Żydów. Dodatkowo, wspierały ich w pozyskaniu fałszywych dokumentów oraz w organizacji pomocy medycznej, nawet dla osób ukrywających się w bunkrach w pobliskich lasach. Wśród ukrywanych przez nie osób była rodzina doktora Szaloma (Lunia) Rosenblata oraz Blimy Bartfeld-Rosenblat wraz z ich synem Arnoldem. Niestety, rodzina ta po pewnym czasie przeniosła się do okolicznej wioski Wierzchniakowce, gdzie spotkał ich tragiczny koniec. Ocalenie w trudnych czasach zapewnił jej brat Blimy, Natan Bartfeld, który był schowany przez Orłowską w drewutni.

W ciągu tego trudnego okresu Anna przechowywała również Rifkę (Edytkę) Bodian, córkę doktora Juliana oraz Tamary Bodian. Niestety, w 1943 roku, cała trójka została zamordowana przez ukraińskich partyzantów, co było kolejnym dramatycznym wydarzeniem, które na zawsze odmieniło los Anny.

W lipcu 1944 roku, Borszczów został wyzwolony spod okupacji niemieckiej. Anna, wraz z siostrą i narzeczonym Kazimierzem Orłowskim, wyruszyła na zachód. Ostatecznie osiedli w Warszawie, podczas gdy Bella i Lola zamieszkały na Dolnym Śląsku. Lola wyszła za mąż za Icchaka Naglera, ocalałego z Zagłady, a ich nowa rodzina po narodzinach syna Mojżesza prezentowała się na nowej ziemi, w Izraelu. Po wojnie mąż Belli powrócił z frontu, jednak został aresztowany podczas nieudanej próby nielegalnego przekroczenia granicy. Orłowska odegrała kluczową rolę w organizacji pomocy prawnej dla nich, składając także świadectwo na temat wojennych losów Belli. Po ich uwolnieniu, siostry Hessing wyjechały przez Berlin do Izraela i zamieszkały w Kirjat Atta.

Anna utrzymywała stały kontakt z Bellą i Lolą, odwiedzając je w Izraelu w 1984 roku. W 1982 roku w swoim oświadczeniu, Anna tłumaczyła motywy swojego działania, wyjaśniając, że pomagała „z litości i głębokiego zrozumienia ich okrutnego losu. A także z jakiegoś głębokiego wewnętrznego sprzeciwu wobec zbrodniczego zła, które hitlerowscy siepacze głosili swoim prawem bezwzględnie obowiązującym ludność w okupowanych krajach”. W 1983 roku Anna Orłowska została odznaczona medalem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata i w skład jej działalności weszła również rola w zarządzie Polskiego Towarzystwa Sprawiedliwych wśród Narodów Świata.

---

Oceń: Anna Orłowska

---