Kościół Ducha Świętego w Tychach

---

Historia

20 lipca 1976 roku uzyskano zezwolenie na budowę kościoła, a sam proces budowlany zainaugurowano 9 maja 1978 roku. Osobą odpowiedzialną za nadzorowanie budowy był ks. Franciszek Resiak. Kluczowym projektantem, który zaplanował zarówno bryłę budynku, jak i jego wnętrze, był architekt Stanisław Niemczyk. Współpracował z nim konstruktor inż. Jerzy Manjura, co znacząco wpłynęło na finalny wygląd obiektu.

W dniu 25 lutego 1979 roku, w ceremonii poświęcenia kamienia węgielnego uczestniczył biskup Herbert Bednorz. W trakcie budowy, do momentu zakończenia prac budowlanych, nabożeństwa odbywały się w kaplicy pod wezwaniem NMP Jasnogórskiej, znajdującej się w zachodniej części podziemi nowo powstałego kościoła.

Oficjalne poświęcenie kościoła miało miejsce 11 września 1982 roku. W kolejnych latach, w 1983 roku, została zakończona budowa dzwonnicy, która znajduje się w sąsiedztwie świątyni. Obiekt został wpisany do rejestru zabytków z numerem rej. A/589/2019 w dniu 18 grudnia 2019 roku.

Architektura

Ogólny kształt kościoła, według słów jego twórcy, Stanisława Niemczyka, nawiązuje do namiotu, który jest symbolem „pierwszej świątyni ludu wybranego”. Jednakże niektórzy dostrzegają w tej formie podobieństwo do kurhanu lub typowej dla regionu śląskiego hałdy. Świątynia została wzniesiona z cegły, na centralnym planie z prostokątną nawą, która otoczona jest charakterystycznymi krużgankami.

Ponad całością góruje potężny dach, wsparcie stanowią żelbetowe ramy. W centrum dachu znajduje się świetlik, który pozwala na doświetlenie wnętrza nawy, a konstrukcję wieńczą cztery smukłe krzyże.

Architektura tego miejsca jest bogata w symbolikę – na podłodze oraz ścianach krużganków ukryte są różnorodne formy krzyża. Motyw ten pojawia się również w elementach takich jak okna, drzwi oraz ogrodzenie kościoła. Interesującym detalem są klamki, które mają kształt gołębicy Ducha Świętego, wszystko to zostało zaprojektowane przez Niemczyka.

Wyróżniającą cechą wnętrza jest oś pionowa akcentowana krzyżami, symbolizująca połączenie nieba i ziemi, związane z zesłaniem Ducha Świętego. Dodatkowo, oś ta zostaje podkreślona przez strumień naturalnego światła, które przez świetlik w dachu przechodzi do wnętrza, a następnie do kaplicy zlokalizowanej na dolnym poziomie, poprzez przeszklenie w posadzce w prezbiterium przed ołtarzem.

Choć pierwotna koncepcja zakładała, że krzyże zostaną pomalowane w cztery kolory, symbolizujące różne rasy ludzkie (biały, żółty, czerwony i brązowy) oraz jedność Kościoła, niestety plan ten nie został zrealizowany.

Całkowita powierzchnia kaplicy dziennej wynosi 240 m², podczas gdy powierzchnia samego kościoła to 1425 m². Co ciekawe, styl architektoniczny tego obiektu to późny modernizm, co czyni go unikalnym przykładem w regionie.

Wnętrze

Wnętrze kościoła Ducha Świętego zachwyca swoją dwupoziomową strukturą. Górny poziom zajmuje jednolita przestrzeń, w której centralnie umieszczony jest ołtarz, tworząc niezwykle harmonijną kompozycję. W dolnej części znajdują się nie tylko kaplica, ale również zakrystia oraz salki, które służą do zajęć katechetycznych.

Co więcej, wewnętrzne powierzchnie dachowe zostały wyłożone deskami, które zostały bogato ozdobione polichromią. Ta wyjątkowa praca została wykonana przez Jerzego Nowosielskiego w latach 1983–1986. Jego dzieła nie tylko wzbogacają wnętrze kościoła, ale również podnoszą jego artystyczną wartość.

Warto dodać, że projekty polichromii dla kościoła św Ducha, które stworzył Jerzy Nowosielski, obecnie znajdują się w Muzeum Miejskim w Tychach, co podkreśla ich historyczne i kulturowe znaczenie dla lokalnej społeczności.

Wyposażenie kościoła

Wnętrze kościoła Ducha Świętego w Tychach charakteryzuje się bogatym wyposażeniem, które odzwierciedla artystyczną wizję jego twórców.

• Ołtarz, który znajduje się w centralnej części nawy, zbudowany jest na podwyższeniu i dedykowany świętemu Franciszkowi z Asyżu. W bezpośrednim sąsiedztwie ołtarza umiejscowiono krzyż, którego projektantem jest Stanisław Niemczyk. Zarówno front ołtarza, jak i krzyż zdobią malowidła stworzone przez Jerzego Nowosielskiego. Powyżej ołtarza zbudowano cyborium, zrealizowane z mosiężnych rur, którego autorem jest Tadeusz Leszczyński z Zawiści,
• Ambona, podobnie jak ołtarz, została wykonana z eleganckiego czarnego dębu, co dodaje jej wyjątkowego charakteru.
• Baldachim nad tabernakulum stworzyli Tadeusz Leszczyński oraz Zygfryd Paszek. Składa się on z mosiężnych rurek, które otaczają tabernakulum w formie krzyża. Nad tym dziełem zawieszona jest rzeźba autorstwa ślusarza Poppe, przedstawiająca pozłacaną gołębicę, co podkreśla sakralny charakter miejsca.
• Krzesło dla celebransa zostało ozdobione obrazem przedstawiającym malowniczy krajobraz, który powstał dzięki księdzu Arkadiuszowi Knefli.
• Żyrandole w kościele mają niezwykły kształt odwróconej menory i zostały wykonane przez Krzysztofa Paszka, co dodaje wnętrzu unikalnego stylu.
• Chrzcielnica, która pełni również funkcję kropielnicy, umieszczona została w bliskiej odległości od głównego wejścia. Nad nią zaprojektowano żelbetowy baldachim w kształcie dwóch przenikających się łuków, co tworzy subtelne tło dla tego sakralnego elementu.

Otoczenie

Świątynia otacza ceglany mur, który nie tylko chroni, ale również dodaje charakteru całemu otoczeniu. W narożniku północno-wschodnim zwraca uwagę dzwonnica, która wyróżnia się swoim kształtem i wprowadza do całości wyjątkowy element architektoniczny.

Na osi głównego wejścia umieszczono krzyż misyjny znajdujący się na wzgórku, mający na celu symbolizowanie Górę Synaj, co jest istotnym przesłaniem związanym z duchowością tego miejsca.

Natomiast w południowo-zachodnim kącie, na wysokim słupie, widnieje rzeźba św. Franciszka z Asyżu, która dodaje atmosfery sakralnej i przypomina o wartościach, jakie głosił ten patron ekologii.

Dodatkowo, po stronie zachodniej znajduje się plebania oraz Dom Zakonny Sióstr Elżbietanek, które pełnią ważne funkcje w życiu wspólnoty oraz mogą przyciągać osoby, które pragną poznać bliżej duchowe aspekty tego miejsca.

Nagrody i wyróżnienia

Kościół Ducha Świętego w Tychach to miejsce, które nie tylko przyciąga swoją architekturą, ale także zdobywa szereg wyróżnień i nagród w uznaniu za swoje zasługi i jakość wykonania.

• Nagroda Roku SARP (1983),
• Nagroda Błogosławionego Brata Alberta (1988), przyznana architektowi Stanisławowi Niemczykowi oraz ks. Franciszkowi Resiakowi za konsekwentne wdrażanie projektów,
• Nagroda im. doc. Tadeusza Jodkiewicza, wręczona jednorazowo przez Komisję Episkopatu Polski w 1988 roku, za udaną architekturę sakralną.

---

Oceń: Kościół Ducha Świętego w Tychach

---